Ως έλκη κατάκλισης ορίζουμε τη δημιουργία ελκών και «ανοιγμάτων» στο σώμα ενός ανθρώπου με μειωμένη κινητικότητα, ιδιαίτερα στα σημεία που ασκείται παρατεταμένη πίεση, κι όπου υπάρχουν οστικές προεξοχές.
Τόσο το δέρμα, όσο και οι ιστοί κάτω από τα συγκεκριμένα σημεία, νεκρώνονται, γεγονός που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του ατόμου, αν δεν ληφθεί η κατάλληλη μέριμνα.
Πως δημιουργούνται τα έλκη κατακλίσεων
Στις περιπτώσεις που λόγω σοβαρών προβλημάτων υγείας, κάποια άτομα είναι καθηλωμένα στο κρεβάτι ή σε αναπηρικό καροτσάκι για μεγάλο διάστημα, τότε κάνουν την εμφάνισή τους στο δέρμα έλκη κατάκλισης.
Η πιο ευπαθής ομάδα πληθυσμού είναι οι ηλικιωμένοι, όπου η συχνότητα εμφάνισης ελκών είναι συντριπτική. Ωστόσο, μπορούν να εμφανιστούν και σε ασθενείς σε κώμα, τετραπληγία ή παραπληγία, όπου το σώμα αδυνατεί να κινητοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Εντούτοις, μια σειρά από παράγοντες φαίνεται να συνηγορούν στην εμφάνιση ελκών και σε άλλες ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως ασθενείς με χρόνια νοσηλεία μετά από ατύχημα ή νευρολογική βλάβη, άτομα που είναι παχύσαρκα και δεν κινούνται αρκετά στην καθημερινότητά τους, αντιμετωπίζουν προβλήματα στο κυκλοφορικό τους σύστημα ή πάσχουν από χρόνιες ασθένειες, όπως καρδιακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α., καθώς το δέρμα τους αποκτά ευθραυστότητα.
Τα έλκη κατακλίσεων συνήθως εμφανίζονται στις περιοχές που δέχονται πίεση ή τριβή. Όπως στην ιεροκοκκυγική χώρα και στους γλουτούς, την ωμοπλάτη. Κάτω από το στήθος στις γυναίκες ή στα γεννητικά όργανα στους άνδρες. Στις φτέρνες, τους αγκώνες, τα πλευρά, τα γόνατα, τα αυτιά. Τα δάκτυλα, γενικά οπουδήποτε το δέρμα δέχεται πίεση, τριβή ή εμφανίζει υγρασία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Γενικά, η πίεση αυξάνεται σημαντικά στα μέρη του σώματος όπου τα οστά έχουν μεγαλύτερη εγγύτητα με το δέρμα.
Τύποι κατακλίσεων, στάδια και φροντίδα
Αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτραπούν πλήρως τα έλκη κατάκλισης, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορούν να γίνουν προληπτικά, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης και εξέλιξής τους.
Όπως όλες οι πληγές, έτσι και με τα έλκη κατάκλισης υπάρχει σταδιοποίηση τους, έτσι, ανάλογα σε ποιο στάδιο βρίσκονται ανάλογη είναι και η αντιμετώπισή τους. Για την εμφάνιση ενός έλκους δεν απαιτείται πολύς χρόνος. Καμιά φορά ένα μόνο24ωρο είναι αρκετό για να εντοπιστούν οι πρώτες ενδείξεις.
Σημειώστε ότι στα σημεία του σώματος όπου υπάρχει οστική προσεκβολή η πίεση που ασκείται είναι αυξημένη και οδηγεί σε ιστική βλάβη. Αυτή η ιστική βλάβη άρχετε πρώτα εκ των έσω πλησίον του οστού και κατόπιν εμφανίζεται στην επιφάνεια του δέρματος. Έτσι έχουμε και το φαινόμενο του παγόβουνου. Δηλαδή η πραγματική βλάβη είναι μεγαλύτερη από αυτή που φαίνεται στην επιφάνεια του δέρματος.
Συντηρητική αντιμετώπιση
Κάποια απλά έλκη χρήζουν συντηρητικής αντιμετώπισης, κι η κατάσταση είναι αναστρέψιμη. Για τα πιο σύνθετα όμως απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση για την αποφυγή δύσκολων καταστάσεων, όπως χρόνιες φλεγμονές ή ακόμη και νέκρωση των ιστών.
Στη συντηρητική τους αντιμετώπιση δίνονται από το γιατρό οδηγίες, για την αποφυγή εξέλιξης της βλάβης. Στόχος είναι πάντοτε ο περιορισμός της υποτροπής, γεγονός που συγκεντρώνει και τη μεγαλύτερη φροντίδα και μέριμνα από την πλευρά της οικογένειας.
Η καθαριότητα και η περιποίηση του δέρματος είναι το Α και το Ω. Χρήση ήπιων καθαριστικών, όπως το πράσινο σαπούνι ή οποιουδήποτε άλλου σαπουνιού με ουδέτερο Ph, ο φυσιολογικός ορός. Κάποιες ειδικές κρέμες με ενυδατική δράση και συστατικά όπως το υαλουρονικό οξύ, οξείδιο του ψευδαργύρου. Έλαια, βότανα, αλλαντοΐνη και γλυκερίνη, μπορούν να συμβάλλουν στην επούλωση της επιδερμίδας.
Η αλλαγή θέσης του ασθενούς πρέπει να γίνεται συχνά. Ιδανικά κάθε δυο ώρες, ώστε να παρέχεται επαρκής αποσυμπίεση και αερισμός στην πάσχουσα περιοχή πρέπει να γίνεται σχολαστικός έλεγχος για πρώιμα σημάδια έλκους. Μπορεί επικουρικά να χρησιμοποιηθεί ένα ειδικό αερόστρωμα ή ένα μαξιλάρι, υπάρχουν πολλά είδη στα ειδικά ορθοπεδικά καταστήματα.
Η λειτουργία του στρώματος αέρος βασίζεται στις κινήσεις μασάζ που προκαλεί στο σώμα, χωρίς όμως να ενοχλεί ή να πονάει τον ασθενή, ίσα ίσα που δρα ανακουφιστικά. Με αυτόν τον τρόπο, βελτιώνεται η οξυγόνωση και η κυκλοφορία του αίματος.
Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να υπάρχει και στη φροντίδα της διατροφής του ασθενούς. Καλό είναι να περιέχει σημαντική ποσότητα πρωτεΐνης, βιταμινών (Α,Β, C, Κ), υδατανθράκων και μετάλλων.
Κατά περίπτωση μπορεί να χρειαστεί συμπλήρωμα διατροφής, εμπλουτισμένο με ανόργανα στοιχεία, όπως ψευδάργυρο, χαλκό, σίδηρο, μαγνήσιο.
Επίσης, απαραίτητη είναι η χορήγηση υγρών στον ασθενή. Το κάπνισμα απαγορεύεται ρητώς.
Το πιο σημαντικό από όλα, όμως, είναι η έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος. Αυτό συμβάλλει τα μέγιστα και στην ταχύτερη αντιμετώπιση του.
Χειρουργικός καθαρισμός έλκους
Αν η κατάσταση της πληγής χειροτερέψει, τότε χρήζει ιατρικής επέμβασης. Καθώς είναι προφανές ότι το στάδιο του έλκους έχει προχωρήσει σημαντικά και πρέπει να γίνει χειρουργικός καθαρισμός.
Αυτό συνιστά την αφαίρεση της νεκρωτικής εσχάρας και τη χορήγηση ή εφαρμογή τοπικά αντιβιοτικών και αντιμικροβιακών σκευασμάτων.
Σε βαριά περιστατικά, εξαιτίας της παρατεταμένης ισχαιμίας των ιστών από την πίεση που ασκείται, οι βλάβες επιδεινώνονται ραγδαία. Σε μεγάλο αριθμό κατακλίσεων όλων των βαθμών, σχηματίζεται νεκρωτικός ιστός, ο οποίος δυσχεραίνει την επούλωση και αποτελεί εστία ανάπτυξης λοιμώξεων.
Εκεί, η πρώτη μας μέριμνα είναι ο χειρουργικός καθαρισμός των νεκρωμένων ιστών. Ο καθαρισμός ενός έλκους κατάκλισης μπορεί να πραγματοποιηθεί στο ιατρείο ή και στην οικία του ασθενούς, υπό εξαιρετικά επείγουσα αδυναμία μεταφοράς.
Οι βασικές αρχές της χειρουργικής αποκατάστασης είναι:
- Πλήρης αφαίρεση του έλκους έως επί υγιούς ιστού.
- Σωστή κάλυψη των οστέινων προεξοχών με υγιή μαλακά μόρια.
- Σωστός σχεδιασμός κρημνών με καλή αιμάτωση. Οι κρημνοί που χρησιμοποιούνται είναι δερματικοί, δερμουπόδοριοι, δερμοπεριτονιακοί και μυοδερματικοί. Η επιλογή του καταλληλότερου, θα εξαρτηθεί από τη θέση που εντοπίζεται η κατάκλιση.
Αποτέλεσμα είναι ο πλήρης καθαρισμός με αφαίρεση των νεκρωμένων ιστών, κάτι που επιταχύνει το μηχανισμό της επούλωσης.
Συμπερασματικά, μέσω του καθαρισμού επιτυγχάνουμε κυρίως δύο σημαντικούς στόχους:
– Απομακρύνουμε κάθε εστία μικροβιακής λοίμωξης, αφού ο νεκρωτικός ιστός ευνοεί την ανάπτυξη μικροβίων
– Απελευθερώνεται ο χώρος του έλκους, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στους υποκείμενους ζώντες ιστούς, να οξυγονώνονται με μεγαλύτερη ευκολία
Μετά από τον χειρουργικό καθαρισμό, δίδονται αναλυτικές οδηγίες για τη σωστή περιποίηση, ώστε να προχωρήσει η δημιουργία νέου ιστού.
Προνοείν χρη…
Να έχετε κατά νου πως τα έλκη κατάκλισης αποτελούν μια κατάσταση δύσκολη, που αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία του ασθενούς.
Το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του ασθενούς, επωμίζεται το μεγαλύτερο βάρος της σχολαστικής φροντίδας και της συνεχούς παρακολούθησής του.
Όμως, όπως ισχύει στις περισσότερες των περιπτώσεων, η πρόληψη αποτελεί την καλύτερη θεραπεία των ελκών κατάκλισης. Αν από την αρχή παρθούν τα σωστά μέτρα προστασίας, τότε ο περιορισμός των βλαβών μπορεί να ελεγχθεί σημαντικά.
Αν αντιμετωπίζετε πρόβλημα με βλάβες του δέρματος, είμαστε εδώ για να σας βοηθήσουμε.
Μη διστάσετε να μας ρωτήσετε σχετικά για οτιδήποτε σας απασχολεί και να δώσουμε λύση!
Κλείστε τώρα το ραντεβού σας και μην αμελείτε άλλο τη σωστή φροντίδα του δέρματός σας!
Το δέρμα μας είναι πολύτιμο, του αξίζει το καλύτερο που μπορείτε να του προσφέρετε!